Bestuurscultuur,integriteit
en verder.
Integriteit
is een hot item. Niet alleen in Laarbeek, maar overal in gemeenteland. Alleen deze week al schreef het ED in een
groot artikel over belangenverstrengeling in Helmond en kwam in Binnenlands
Bestuur oud-burgemeester van Zuijlen van
Menterwolde aan het woord. Hij pleitte voor wettelijke instrumenten voor
burgemeesters om hun zorgplicht voor integriteit handen en voeten te geven. Iedere gemeente moet een
integriteitscode hebben, maar iedereen
kan die code ongestraft schenden. Een raadslid kan alleen uit de gemeenteraad
worden gezet als hij artikel 15 van de Gemeentewet overtreedt. “ Zeg maar
handelen met de gemeente. Voor de rest is het vrij spel en staan gemeenteraad
en burgemeester als het erop aankomt machteloos ”, aldus deze oud-burgemeester.
De wetgever moet de burgemeester de instrumenten geven. Vandaar zijn
hartenkreet: er wordt iets van de burgemeester verwacht, maar hij kan niet
leveren. Voorwaarde is natuurlijk wel dat de burgemeester zelf op het punt van
integriteit van onbesproken gedrag is.
Integer handelen is een risicovolle valkuil die in
veel gemeenten tot problemen leidt. Het beeld dat het ED over Helmond schetst
is zowel illustratief als verbijsterend. Hier zijn het vooral nevenfuncties die
op zijn minst de schijn van belangenverstrengeling oproepen. Het vertrouwen van
de burger in de politiek is al redelijk laag. Dit soort praktijken draagt niet
bij tot het vergroten van dit vertrouwen. Elk raadslid zou elke schijn van
belangenverstrengeling moeten vermijden. Integere raadsleden met een dubbele
pet bemoeien zich in de raad en commissies niet met deze onderwerpen waarbij
zij persoonlijk door hun nevenfunctie betrokken zijn. “ En dan niet alleen bij
discussies en stemmingen in de raadszaal maar ook in de achterkamertjes ” zegt
heel terecht Gert-Jan Leenknegt van de Universiteit van Tilburg in het ED van
23 april j.l.
In Laarbeek hebben dit soort kwesties ook gespeeld. Er
waren in het verleden enige discussies over schijnbare belangenverstrengeling
en er werd geritseld. In dit verband heb
ik nog steeds een nare smaak in mijn mond over de wijze waarop omgegaan werd
met de scouting Lieshout en bij de bouw van een overdekte jeu de boulesbaan in Mariahout. In beide
gevallen zette de raad haar eigen regels overboord en volgde zij gedwee de lijn
die PNL en haar beide wethouders hadden uitgezet. De raad was niet in staat
haar rug recht te houden. Overigens kreeg de raad in dezen ook in het geheel
geen steun van de burgemeester.
De raad heeft deze week na afloop van de reguliere
raadsvergadering haar tweede sessie gehad over de vermaledijde Laarbeekse
bestuurscultuur. De raad kan narcistisch rond de hete brei blijven ronddraaien.
Of dit tot een daadwerkelijke aanpak en dito verbeteringen gaat leiden, is maar
zeer de vraag. Het probleem moet bij de kern worden aangepakt. Voor mij is het
duidelijk dat het zuiveringsproces moet beginnen bij het college. Collegeleden
moeten elkaar aanspreken op echte of vermeende fouten en zo hun gedeelde
verantwoordelijkheid tot uiting brengen. In het college moeten transparantie en openheid naar zowel
naar binnen als naar buiten voorop staan. Het college moet dit vastleggen in
procedures en er de hand aanhouden. En de raad, hoor ik U vragen? De raad moet
het college handreikingen bieden en de gemaakte afspraken controleren en op
gezette tijden evalueren. En ze moet natuurlijk zorgen voor heldere procedures
in raads- en commissievergaderingen.
Met dit alleen zal de raad het vertrouwen van de
burgers niet terugwinnen. Hier is meer voor nodig. Laarbeek is geen van de
buitenwereld afgesloten wereld. We staan niet op onszelf; we zijn een integraal
onderdeel van een mondiale samenleving,waar globalisering,europeanisering en
financialisering invloed op uitoefenen. De nationale televisie heeft bijna
uitsluitend aandacht voor wat er in Den Haag gebeurt. Echter steeds meer
beslissingen die ons bestaan beïnvloeden, vallen in Brussel en…. op de
gemeentehuizen en niet meer in Den Haag sinds de grote decentralisaties van dit
jaar. De gemeente is inderdaad de eerste overheid geworden. Een raad die zijn
tijd goed verstaat, weet dat in de participatiesamenleving slimme en actieve burgers elkaar via buurt-
en belangennetwerken weten te vinden. Verstandig is de raad die hierop inspeelt
en er gebruik van gaat maken. Gemeentepolitiek wordt gemaakt buiten de
raadszaal, in de dorpen en wijken,in gemeenschapshuizen en zaaltjes en bij
burgers thuis. Een raad die de toekomst verstaat, speelt hierop in, geeft ruimte
aan de burgers en stopt met het narcistische navelstaren van de laatste
tijd. We weten ondertussen allang waar het in Laarbeek aan schort.
