Geluk
In het toneelstuk Hamlet
laat Shakespeare op de verzekering van Polonius “ Ik zal hun de behandeling
geven die zij verdienen” de Deense prins
antwoorden: “ Hemelse goedheid,veel beter, man! Als je alle mensen de
behandeling zou geven die ze verdienen, wie zou er dan gespaard blijven voor de
zweep? Behandel ze naar uw eigen eer en waardigheid ”. Ik kwam dit citaat tegen
in het boek van Martha Nussbaum Woede en vergeving. Dit boek heeft in ons land
de laatste tijd sterk de aandacht getrokken. Het is en blijft een lastig boek
dat je niet zomaar in een keer uitleest.
Het boek veronderstelt een grote
kennis van de klassieke filosofen. Deze Griekse filosofen beschouwden woede als
een teken van zwakte. Nussbaum toont aan dat woedeloosheid daadwerkelijk ook tot
verzoening kan leiden. Zij doet dit o.a. aan de hand van het voorbeeld van
Nelson Mandela, die tijdens zijn gevangenschap op Robbeneiland de werken van de
stoïcijn Marcus Aurelius las. Volgens Mandela was wrok vergif innemen en
verwachten dat iemand ander er ziek van wordt.
Het hierboven aangehaalde
citaat deed me ook denken aan een zin van Cicero. Eens heeft hij gezegd : “
Filosoferen is leren te sterven ”. Deze uitspraak komt heel dicht bij wat
Shakespeare Hamlet in de mond legt.
Volgens Plato moet de filosofie ons naar
geluk leiden. Een goed en gelukkig leven, daar ging het om. Op een bepaald
moment ging het een andere kant op. In de Middeleeuwen nam het christendom de
positie van de filosofie over. Dat pakte echter voor het menselijke geluk
onvoordelig uit: Augustinus droeg de opvatting uit dat geluk enkel weggelegd
was voor de doden.
Cicero zat er
klaarblijkelijk nog eens niet zo ver naast!
