Willy van Osch

Remkens

Aan de Volkskrant ontleen ik het volgende:

'Zou mijn opdracht zich hebben beperkt tot het bestuderen van de rol van de Eerste Kamer, dan had ik hiervoor bedankt.' Hij zegt het maandagmiddag stellig, VVD-coryfee Johan Remkes (65), maandagavond door minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, PvdA) officieel geïnstalleerd tot voorzitter van de achtkoppige Staatscommissie Parlementair Stelsel.


Toch is het allemaal begonnen bij de senaat. Het kabinet Rutte II had bij zijn aantreden in 2012 geen meerderheid in de Eerste Kamer. Dat leek tijdens de formatie hooguit een theoretisch probleem, maar bleek in de praktijk een flinke hobbel. De bedaagde 'kamer van reflectie', zoals haar bijnaam luidt, bleek aan pure machtspolitiek te kunnen doen. Met name de VVD maakte daar een punt van. Was dat wel de bedoeling?
l
Loek Hermans, toenmalig VVD-fractieleider in de senaat, kwam er bij herhaling op terug. En in het spoor van die discussie slibden andere thema's aan die de effectiviteit van de parlementaire democratie raken.

De beweeglijkheid van het electoraat. De versnippering van het politieke landschap. De decentralisaties. De invloed van sociale media. De behoefte bij burgers aan meer doen dan een vakje rood kleuren. Moesten de gevolgen van al die veranderingen niet eens worden onderzocht?

Na een lange tocht langs de partijen konden voor de zomer uiteindelijk de voorzitters van Eerste en Tweede Kamer eendrachtig aan premier Mark Rutte (VVD) verzoeken een staatscommissie in te stellen, 'die het functioneren van het parlementaire stelsel onderzoekt'.
Onder leiding van Remkes is die vanaf nu aan het werk. Met een brede opdracht dus: bezinning over verkiezing, taken, positie en functioneren van de representatieve democratie.

Voor het afschaffen van de Eerste Kamer zou een Grondwetswijziging nodig zijn. Remkes haalt een oude, cynische grap aan: 'Het is gemakkelijker de Wet op de Zwaartekracht te veranderen dan een aanpassing van de constitutie voor elkaar te krijgen. Mijn werkhypothese is voorlopig dat daarvoor breed gevoelde urgentie nodig is, anders is de slaagkans klein.'

Dat klinkt voorzichtig en ook de keuze voor Remkes, de huidige commissaris van de koning in Noord-Holland, lijkt niet de vooraankondiging van een revolutie. Plasterk lag met hem overhoop bij de voorgenomen fusie tussen Noord-Holland, Utrecht en Flevoland. Remkes zag die vernieuwing niet zitten. 'Dat was een heel ander vraagstuk', zegt hij nu afgemeten.
Plasterk: 'Ik heb hem zelf verzonnen en uitgekozen, omdat hij een man is met brede ervaring in diverse bestuurslagen. Hij moet eind 2018 een advies uitbrengen dat uitvoerbaar is, wil het niet in de mist verdwijnen. Die ambitie heeft hij.'

Remkes: 'U mag van mij aannemen dat als de commissie een revolutionair voorstel nodig acht, dat er zal komen.'

De commissie krijgt parlementaire begeleiding. Remkes: 'We houden contact met beide moeders, maar staan niet onder curatele.'