Willy van Osch

Leegstaande Kerken

Al enkele jaren wordt alom in den lande gebrainstormd over leegstand van religieus erfgoed zoals kerken en kloosters. Het vinden van een nieuwe bestemming van deze vaak monumentale panden is een lastig karwei dat niet in een keer geklaard is. Heel vaak zie dan ook dat uiteindelijk de inspanningen tevergeefs zijn en toch de sloop als enige mogelijkheid overblijft. Hierbij zijn kleine gemeenschappen in het nadeel; in steden is het vaak gemakkelijker om een oplossing te vinden. Hier is de markt een stuk flexibeler. In dorpen zijn al vaak voldoende gemeenschapsvoorzieningen en zitten gemeenten niet te wachten op een nog verdere uitbreiding. Meestal met het oog op de financiële gevolgen.

De verwachting is dat er de komende jaren nog meer kerken aan de eredienst onttrokken zullen worden en leeg komen te staan. De maatschappelijke ontkerkelijking gaat steeds verder met alle gevolgen van dien. Bisdommen moeten om financiële redenen kerken sluiten. Met een handje vol  gelovigen zijn kerken niet open te houden. Gevolg van deze ontwikkeling is dat met name kerken in dorpen gesloten zullen worden en dat veel dorpen zonder kerk komen te zitten. Deze kaalslag op het platteland is niet te vermijden. Praktiserende gelovigen zullen vaak voor vieringen naar elders moeten.

Kerksluitingen roepen vaak felle emoties op. Mensen hebben vaak het gevoeld dat er hen iets wordt afgenomen. De bisdommen krijgen vaak de schuld. Zij zouden onvoldoende oog hebben voor de gevolgen van de kerksluitingen en financiële argumenten laten prevaleren boven religieuze.  Een gesloten kerk is een aderlating. De kerk komt niet meer terug en het pastoraat wordt van zijn territoriale basis ontdaan. De discussie over de kerksluitingen wordt momenteel het felst gevoerd in het aartsbisdom Utrecht. In de discussie komen alle bovenstaande argumenten bovendrijven. Aartsbisschop Eijk krijgt ook het verwijt - terecht of ten onrechte- dat hij naar minder kerken streeft omdat die beter in de orthodoxe hand gehouden kunnen worden.  

Ook Laarbeek ontkomt niet aan het fenomeen van leegstaande kerken.  In Donk staat de monumentale Leonarduskerk al leeg; niet uitgesloten moet worden dat andere kerken in Laarbeek dit lot zullen delen. En hoelang nog blijft het klooster van de Zusters van Ronse in Mariahout ? Ook in andere Peelgemeenten speelt deze problematiek. Voor het Peelnetwerk was dit aanleiding voor een seminar over de toekomst van kerkgebouwen in de Peel.

Over gebrek aan belangstelling hadden de organisatoren niet te klagen. Er waren zelfs meer deelnemers dan op een gewone zondag in de kerk. Dit geeft aan dat het onderwerp leeft. Waarschijnlijk is het belangrijkste les van de bijeenkomst dat men ervaren heeft dat samenwerking  noodzakelijk is. En dat een kerk ook als hij onttrokken is aan de eredienst een emotionele waarde behoudt. Het kerkgebouw blijft het silhouet van het dorp bepalen.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185