Democratisch gat

In verschillende gemeenten bestaat toenemende onvrede over de invloed van gemeenteraden op het beleid van regionale samenwerkingsverbanden. Gemeenteraden voelen dat zij te weinig grip hebben op de besluitvorming in organisaties die regionaal werken. Er wordt een gebrek aan gevoeld aan de mogelijkheden om een effectieve democratische controle uit te oefenen, laat staan überhaupt een democratische controle .

Onder andere in de gemeente Geldrop-Mierlo kwam dit deze week naar boven drijven. Aanleiding was een discussie in de raad  over de brandweerzorg. Directe aanleiding was het concept Toekomstvisie brandweerzorg. De raad was het niet eens met de voorgenomen bezuinigingen op de brandweer in Geldrop-Mierlo. Hierbij stuitte de raad echter op de grenzen van haar mogelijkheden. Tegen hetzelfde probleem liep de raad bij de  ontwikkelingen  binnen de Veiligheidsregio. In een dergelijke situatie voelde de Gemertse raad zich terecht komen bij het besluit tot aansluiting bij de Metropool Regio Eindhoven. Raden hebben het idee dat zij nauwelijks greep hebben op regionale samenwerkingsverbanden, waar hun gemeente deel van uitmaakt. Het is vaak bij besluitvorming een kwestie van slikken of stikken.

Het is een algemeen probleem. Samenwerken betekent inleveren aan invloed. Samen met de andere deelnemers moet er een besluit worden genomen. Iedereen moet uiteindelijk meegaan. Dit kan kruim kosten. Voor individuele gemeenten is dit teleurstellend en vaak onbevredigend. Het kan helaas vaak niet anders.

In dit verband  wordt vaak gesproken over het democratische tekort. De democratische legitimatie van de besluitvorming in dergelijke verbanden zou tekort schieten. “De middelen voor democratische controle door raden staan nog slechts in de kinderschoenen ” lees ik in Raadslid.Nu.

Raadslid.Nu ondersteunt raadsleden met instrumenten en adviezen om meer grip te krijgen. Zo heeft Raadslid.Nu vorige maand een format voor verbonden partijen uitgebracht. Het format  biedt een kort en overzichtelijk stappenplan met twaalf onderdelen om als raad en raadsleden meer grip en daarmee invloed te krijgen op financiële en bestuurlijke afspraken die in regionaal verband worden gemaakt. Verder doet Raadslid.Nu ook een beroep op bestuurders en ambtenaren om de informatievoorziening aan de raad te verbeteren. Daarnaast adviseert Raadslid.Nu gemeenteraden ook om de hulptroepen te versterken. Voor de controle op regionale samenwerking is het verstandig om meer gebruik te maken van de kennis en expertise van de lokale rekenkamer. Zo luidt het advies.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

De schuld van PNL?

Als je een vraag stelt, is het alleen maar normaal en fatsoenlijk dat je die vraag dan ook beantwoordt. Zeker als het een vraag naar schuld betreft. Deze gedachte borrelde bij mij op toen ik maandagmorgen in het ED weer een artikel las over de misère van Laarbeek. Winst is dat het ED in zoverre van het commentaar op de vorige artikelen over Laarbeek geleerd heeft, dat de krant dit artikel in ieder geval niet meer op de voorpagina heeft gezet.

Het ED stelt de vraag : “ Is PNL nu de schuldige? ” Het antwoord blijft de krant schuldig. In het onderzoeksrapport naar de bestuurscultuur in Laarbeek wordt volgens de krant vooral naar PNL gewezen. De krant stelt de vraag of dit terecht is. Ik denk dat een regionale krant zo’n vraag niet moet stellen als zij het antwoord niet weet of het antwoord niet kan vinden. Dit lost niets op. De enigen die duidelijkheid kunnen verschaffen zijn Vereijken en Biemans. Het zegt natuurlijk al meer dan genoeg dat zij zwijgen in alle talen. Met name Vereijken drukt zich, nu pas echt leiderschap en verantwoordelijkheidsgevoel gevraagd wordt. Juist van hem!

Een verziekte bestuurscultuur ontstaat niet door het doen en laten van een  tweetal wethouders alleen. Het is veel breder, omdat anderen meegaan en/of het toedekken. Er zijn grote fouten gemaakt door Biemans en Vereijken. Dat is zeker. Maar zij zijn ook niet gecorrigeerd door de overige leden van het college, de eigen partij en de raad. De schuldvraag  die het ED stelt, ligt dus veel breder.

Met het stellen van de schuldvraag lijkt het ED een nieuw chapiter te starten en wel de start van de zoektocht naar de schuldige(n). Ik kijk liever vooruit. Liever zag ik de start van een discussie over de vraag hoe de gemeente Laarbeek en  de Laarbeekse politieke partijen gaan afrekenen met de verziekte bestuurscultuur en versterkt uit de problematiek kunnen komen.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

Veranderingen

Een goede vriend zei een dezer dagen tegen mij dat hij zich zorgen over de toekomst maakte. De ontwikkelingen van de laatste tijd maakten een unheimische indruk op hem. Hij doelde hierbij op ontwikkelingen wereldwijd. De wereld was in zijn ogen een stuk onveiliger geworden; vaste waarden  verloren steeds meer hun kracht. En vooral maakte hij zich zorgen over veranderingen aan de buitengrenzen van Europa waar onze wereld volgens hem nog steeds geen adequaat antwoord op had.

Ik moet hem voor een groot gedeelte gelijk geven. De val van de muur in 1989 heeft ons inderdaad in slaap gesust. We geloofden met Fukuyama in het einde van de geschiedenis en de overwinning van de democratie. Europa ging bezuinigen op zijn defensie-uitgaven. Dat bleek vorig jaar niet de beste zet, toen Rusland zich ging bemoeien met de Oekraïne en de Krim bezette. De opkomst van de Islamitische Staat ( IS) verraste ons. Tegelijkertijd werden we opgeschrikt door terreuraanslagen in Europa zelf door terroristische groepen die handelden uit naam van Allah. Op dit offensief hadden  wij geen goed antwoord. Het was ook door de toevloed van veel islamitische immigranten een dreiging van binnenuit. Ja, Europa was inderdaad stukken minder veilig geworden.

Europa zelf brokkelde ook af. Politieke leiders in Turkije, Bulgarije en Hongarije bleken gevoelig voor de avances van Vladimir Poetin. In een koehandel met Moskou  zagen zij voordelen  voor hun landen weggelegd. Dit weliswaar ten koste van de Europese eenheid. De nieuwe Griekse regering speelt een gevaarlijk spel in een land dat na de Tweede Oorlogoorlog nog in een burgeroorlog verwikkeld raakte. Het  vredesaanbod van president Hollande en bondskanselier Merkel met betrekking tot de Oekraïne was een zwaktebod: de integriteit van het land werd geweld aangedaan en de mogelijkheid tot aansluiting bij de Navo en Europese Unie werd aan het land ontzegd. Dit alleen maar om Poetin te pleasen. Europa begint zelfvertrouwen te ontberen.

Algemeen heerst de opvatting dat de middenklasse conservatiever is geworden. De Europese intelligentia, die de voorhoede van deze middenklasse vormde,ging in de tweede helft van de 20^e eeuw door voor progressief. In de linkse partijen voerde zij de boventoon. Deze positie heeft zij nu al lang niet meer. In de SP voeren de opvolgers van het rechts geworden voorhoede van het proletariaat de  boventoon. Traditioneel links verliest invloed aan de SP en de links-liberalen van D66. Jan Pronk heeft het al eerder opgemerkt. Nu zegt Bas van Oyik van Groen Links het hem na. Het wordt inderdaad de hoogste tijd dat we ons gaan bezinnen op onze waarden en er ons consequent sterk voor maken.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

Leegstaande Kerken

Al enkele jaren wordt alom in den lande gebrainstormd over leegstand van religieus erfgoed zoals kerken en kloosters. Het vinden van een nieuwe bestemming van deze vaak monumentale panden is een lastig karwei dat niet in een keer geklaard is. Heel vaak zie dan ook dat uiteindelijk de inspanningen tevergeefs zijn en toch de sloop als enige mogelijkheid overblijft. Hierbij zijn kleine gemeenschappen in het nadeel; in steden is het vaak gemakkelijker om een oplossing te vinden. Hier is de markt een stuk flexibeler. In dorpen zijn al vaak voldoende gemeenschapsvoorzieningen en zitten gemeenten niet te wachten op een nog verdere uitbreiding. Meestal met het oog op de financiële gevolgen.

De verwachting is dat er de komende jaren nog meer kerken aan de eredienst onttrokken zullen worden en leeg komen te staan. De maatschappelijke ontkerkelijking gaat steeds verder met alle gevolgen van dien. Bisdommen moeten om financiële redenen kerken sluiten. Met een handje vol  gelovigen zijn kerken niet open te houden. Gevolg van deze ontwikkeling is dat met name kerken in dorpen gesloten zullen worden en dat veel dorpen zonder kerk komen te zitten. Deze kaalslag op het platteland is niet te vermijden. Praktiserende gelovigen zullen vaak voor vieringen naar elders moeten.

Kerksluitingen roepen vaak felle emoties op. Mensen hebben vaak het gevoeld dat er hen iets wordt afgenomen. De bisdommen krijgen vaak de schuld. Zij zouden onvoldoende oog hebben voor de gevolgen van de kerksluitingen en financiële argumenten laten prevaleren boven religieuze.  Een gesloten kerk is een aderlating. De kerk komt niet meer terug en het pastoraat wordt van zijn territoriale basis ontdaan. De discussie over de kerksluitingen wordt momenteel het felst gevoerd in het aartsbisdom Utrecht. In de discussie komen alle bovenstaande argumenten bovendrijven. Aartsbisschop Eijk krijgt ook het verwijt - terecht of ten onrechte- dat hij naar minder kerken streeft omdat die beter in de orthodoxe hand gehouden kunnen worden.  

Ook Laarbeek ontkomt niet aan het fenomeen van leegstaande kerken.  In Donk staat de monumentale Leonarduskerk al leeg; niet uitgesloten moet worden dat andere kerken in Laarbeek dit lot zullen delen. En hoelang nog blijft het klooster van de Zusters van Ronse in Mariahout ? Ook in andere Peelgemeenten speelt deze problematiek. Voor het Peelnetwerk was dit aanleiding voor een seminar over de toekomst van kerkgebouwen in de Peel.

Over gebrek aan belangstelling hadden de organisatoren niet te klagen. Er waren zelfs meer deelnemers dan op een gewone zondag in de kerk. Dit geeft aan dat het onderwerp leeft. Waarschijnlijk is het belangrijkste les van de bijeenkomst dat men ervaren heeft dat samenwerking  noodzakelijk is. En dat een kerk ook als hij onttrokken is aan de eredienst een emotionele waarde behoudt. Het kerkgebouw blijft het silhouet van het dorp bepalen.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

Zelfevaluatie door de krant

In de rubriek Brieven van lezers beklaagde een abonnee van de krant op het ED zich enige dagen geleden over de in zijn ogen te grote en overdreven aandacht van de krant voor de ontwikkelingen in Laarbeek. Hij vroeg zich af wat de doorsnee lezers uit de dorpen in de omgeving van Eindhoven met deze publicitaire aandacht voor Laakbeek moesten. En dat nog wel meerdere malen op de voorpagina van de krant.

De redactie van de krant kon dit natuurlijk lang s zich heen laten gaan en moest er moest wel op reageren. Fatsoenshalve alleen al. Op zaterdag 31 januari 2015 kwam de reactie. In  de rubriek Beste Lezer reageerde adjunct hoofdredacteur  Mario Bouwmans  in een artikel “ Essentie van blootgelegd conflict ” met een soort zelfevaluatie.

In essentie meent Mario Bouwmans dat de aandacht van de krant terecht was. “  Ik denk dat het voor de uitkomst verschil zou hebben gemaakt als we terughoudender hadden aangepakt , ” zo schrijft hij. Met deze constatering  heeft hij zonder meer gelijk. Gaandeweg kwam ook de krant tot de conclusie dat er in Laarbeek meer aan de hand dan alleen maar een paar leugens van de burgemeester en dat er sprake was van een verziekte cultuur in het gemeentehuis. In zijn toespraak van 8 okt. 2014 heeft burgemeester Ubachs  de zaak opengebroken met zijn woorden over onveiligheid en intimidatie. Daarop heeft de Commissaris van de Koning gereageerd met de instelling van een onderzoekscommissie .De Commissaris wilde weten of het waar was wat de burgemeester zei. Het rapport maakte aannemelijk dat de burgemeester deze gevoelens had. Daarnaast kwamen een heleboel nare incidenten boven drijven.

Door de ontwikkelingen zelf en door de uitkomsten van het onderzoek door de onderzoekscommissie  is de aanpak van de krant te rechtvaardigen. Machten van buiten waren nodig om kwalijke zaken aan het licht te brengen. In dit opzicht heeft Mario Bouwmans gelijk als hij schrijft: “ als de raad het niet kan of wil openbreken, gaat de journalistiek door om te proberen die zaken wel aan het daglicht te brengen ”.

Heeft bij de grote aandacht van de krant voor de gebeurtenissen in Laarbeek nog iets anders meegespeeld? Mario Bouwmans gaat er in zijn artikel niet op in. Het is de taak van de krant om misstanden te openbaren en aan de kaak te stellen. Bij de verslaggeving in de krant over Laarbeek bekroop mij het gevoel dat er naast de zoektocht naar nieuws ook een zekere sensatiezucht meespeelde. Er werd naar mijn gevoel iets  te vaak zaken herhaald. In het begin wist ook de krant niet waar ze naar moest zoeken. Het onderzoeksrapport verschafte duidelijkheid en gaf richting. Maar ook de krant begon te twijfelen. Het laatste redactionele commentaar ,waarin kritiek werd geuit op de commissaris,  is daar het ultieme bewijs voor. Hierover rept Bouwmans echter niet.

Eindconclusie van Bouwmans: “In de krant zijn de incidenten, de confrontaties en de menselijke kanten uitvergroot. Dat heeft ongewild ook een beeld gecreëerd dat Laarbeek geen recht doet. ”

Ook dit is ongetwijfeld waar, maar het is niet helemaal volledig. De krant heeft m.i. een rol gespeeld die groter was dan eigenlijk hoorde. Het werkte stigmatiserend. Dat betekent ook dat de noodzakelijke objectiviteit niet altijd in acht werd gehouden. Dus toch meegesleept door een stukje sensatiezucht?

Het lijkt erop. Laarbeek moet een diepgaand zelfonderzoek gaan doen. Het ED zou dit ook eens moeten doen. Misstanden moeten aan de kaak gesteld worden – daar is geen discussie over mogelijk; de maat moet hierbij wel in acht gehouden worden. Uitvergroting moet te allen tijde vermeden worden.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

Aparte veehouderijwet voor Brabant

Eind januari 2015 organiseerde  de provincie de 1^e Rafaeldialoog in de Sint Michielsgestel. Deze conferentie was het vervolg op de Brabantconferentie van febr. 2013. Yves de Boer wilde hiermee het transitieproces en het streven van Brabant om uit te groeien tot een van de meest innovatieve en duurzame agrofoodregio’s  van Europa een nieuwe boost geven. Nodig is het wel.

De vraag die aan de conferentie werd voorgelegd luidde dan ook: “Hoe kom je uit de belangenklem op weg naar een duurzame agrofoodketen 2020?” 

Langzaam maar zeker is het beleid  vastgelopen. De verwachting over de mestverwerking – mest die nieuwe grondstof – zijn niet bewaarheid. Een rechter heeft zelfs de Brabantse Zorgvuldigheidsscore Veehouderij  van tafel geveegd. Brabant moet dus iets.

De Commissaris van de Koning kwam tijdens de conferentie met het idee van een eigen veehouderijwet. Deze zogenaamde Brabantwet moert de transitie van de bio-industrie naar een duurzame veehouderij vergemakkelijken. Voorbeeld is de Rotterdamwet die het mogelijk maakte inkomenseisen te stellen aan woningzoekenden.

De eerste reactie uit Den Haag  zijn positief. Alleen de VVD en het CDA reageerden in eerste instantie ietwat terughoudend.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

De grote schoonmaak

Ik hoop echt dat dit de laatste keer dat ik in dit Weekbericht moet schrijven over de rottige bestuurscultuur in Laarbeek. Het zal wel een ijdele hoop zijn,vrees ik. Als ik terugkijk op de ontwikkelingen van de laatste twee weken denk ik dat Laarbeek er nog lang niet is. Er zijn er maar weinigen die het probleem in zijn volle omvang doorzien. De raadsvergadering van donderdag 26 januari 2015 was in dit opzicht heel illustratief.

Natuurlijk alle raadsleden onderschreven de conclusies uit het rapport en spraken uit dat zij wilden breken met de bestaande bestuurscultuur. Maar veel verder dan dit kwam de raad niet. Niemand deed zelfs ook maar in de verste verte een poging om te omschrijven  welke conclusies men bedoelde. Hierdoor bleef het volstrekt onduidelijk welke nieuwe bestuurscultuur  de raad voor ogen heeft. Heel veel vertrouwen had de Commissaris van de Koning er klaarblijkelijk ook niet in. In zijn persverklaring die hij na afloop van de raadsvergadering uitgaf, schreef hij letterlijk :

“ Dit duidt op een diepgewortelde verziekte en Brabant onwaardige bestuurscultuur die een stevige aanpak verdient. Daarvoor is een intensief en langdurig traject nodig, met vergaande maatregelen. Met de door haar genomen besluiten, toont de Raad weliswaar de wil om dit traject in te gaan, maar daarmee is het vertrouwen nog niet hersteld en het proces nog niet afgelopen. Het begint nu pas.”

Er moet de komende tijd heel veel gebeuren. Dit gaat niet in een vloek en een zucht. Het proces kan pas afgesloten worden  als de Laarbeekse politiek zich vernieuwd heeft en er na de verkiezingen van 2018 nieuwe en vernieuwde partijen met andere, nieuwe mensen verkozen zijn. Alle politieke partijen zullen hier de komende jaren heel hard en consequent naar toe moeten werken. Bestuurders en raadsleden die nu aan het roer staan, hebben alle krediet verspeeld. Ook na de verkiezingen van 2014 hebben de raad en het college voortdurend staan te schutteren en hebben ook zij Laarbeek in het diskrediet gebracht.

Het meest teleurgesteld tijdens de raadsvergadering was ik nog door de verantwoording die de vier leden van het nieuwe college aflegden. Het was feitelijk een groot brevet van onvermogen. Zij hadden veel eerder in het openbaar verantwoording moeten afleggen. De beide wethouders die ook al in het vorige college zaten , Briels en van Zeeland,moesten door schande en schade wijs geworden erkennen dat zij van heel veel zaken niet op de hoogte waren en er pas door het rapport kennis van hadden gekregen. Zij benoemden de zaken niet specifiek en daardoor bleef  het volstrekt onduidelijk wat zij wel en wat zij niet geweten hebben. En vooral waarom zij met wat zij wel wisten niet naar buiten zijn gekomen! In feite hebben zij heel zaken alleen maar toegedekt, zoals dat in de bestaande bestuurscultuur gewoonte was. Daarmee hebben zij zich geconformeerd aan de bestaande praktijk en hun verantwoordelijkheid verzaakt.

Waar geen van de vier wethouders antwoord op gaf, was de vraag wat het college bewogen heeft om terug te komen op het oorspronkelijke besluit om burgemeester Ubachs een kans te geven. Immers zij hebben ongevraagd in een persbericht uitgesproken dat zij  tegen een eventuele terugkeer van de burgemeester waren. De beantwoording van deze vraag gingen zij uit de weg. Over wat er in  de tweede helft van vorig jaar gebeurd is, wenste zij niet te spreken. “ Om redenen van vertrouwelijkheid ” verklaarde wethouder Briels. In feite was dit een voortzetting van de cultuur van beslotenheid, waardoor het in Laarbeek zo goed fout is gegaan!  Waarom merkte niemand dit op?

En eigenlijk was het nog erger dan dit. Wethouder Briels zegde de inspreker toe met hem over deze vraag in gesprek te zullen gaan. Waarom wel met de inspreker en niet met de raad zelf?

Laarbeek heeft nog een lange weg te gaan. Er zal heel indringend en diepgaand  gesproken moeten worden. De raad moet hier de benodigde tijd voor nemen. Een cultuuromslag is een proces van lange adem; de implementatie eveneens. En de omslag moet voortdurend bewaakt en bijgesteld worden. De gemeenteraadsverkiezingen  van 2018 moeten de bekroning van dit proces worden. Met de start van de procedure voor de benoeming van een nieuwe burgemeester zou dan ook pas na de verkiezingen gestart moeten worden. De verkiezingen moeten de catharsis van dit proces worden.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185