De kloof versus en het Laarbeeks model
Er verschijnen de laatste tijd heel veel studies over
het maatschappelijke onbehagen van de burger. Heel recent nog een studie van
drie ambtenaren van Binnenlandse Zaken: Maatschappelijk onbehagen en het
openbaar bestuur met daarin de verbijsterende opmerking dat zelfs op lokaal
niveau bij ambtenaren nauwelijks kennis bestaat over wat zich in hun gemeente
afspeelt.
Het lijkt wel dat de burger in toenemende mate zich
afkeert van politiek. De oude vertrouwde volkspartijen (
liberale,sociaal-democratische en christen-democratische ) verliezen gestaag
steun. Hun aanhang schrompelt ineen. Anti-democratische partijen zijn in
opkomst. De Westerse burger is bang. En daar is ook wel reden voor. Om deze
ontwikkeling te keren worden op verschillende plaatsen ingrijpende
veranderingen in het huidige politieke systeem van representatie democratie
bepleit.
Romans geven soms een helderder beeld van de situatie dan
welke studie ook. Romanschrijvers voelen vaak intuïtief aan wat er aan de hand
is. In romans beschrijven zij vaak indringend ontwikkelingen die er aan zitten
te komen. Michel Houellebecq voorzag in Soumission (2015) dat Frankrijk afstevende op een
islamitische republiek. In Amerika lijkt het ministerie van de Waarheid zoals
George Orwell dat in Nineteen Eighty-Four (1949) beschreef al volop actief: Ignorance is strength! En het motto America First, dat we
kenden uit The plot against America
van Philip Roth, is nu de echte slagzin van de reëel bestaande president van
Amerika.
Bij de behandeling van de motie van PNL over de kloof
in de raad afgelopen week deden zich een paar opmerkelijke zaken voor. PNL
vroeg een integrale uitvoering van het voorstel. De andere partijen wilden niet
verder gaan dan de uitvoering van de eerste twee stappen: het aanbieden van een
cursus en de start met een politiek café. De coalitiepartijen en democratisch
Laarbeek van Frans Biemans hadden vertrouwen in de bestaande structuren. Niet
voor niets praat men in de regio over het “ Laarbeeks model”. De zgn. kloof is
niet iets nieuws. Politieke onvrede is van alle tijden.
Dit laatste valt natuurlijk niet te ontkennen. Het
lijkt erop dat in een tijdperk van groeiende burgerparticipatie de bestaande
systemen niet meer toereikend zijn. De hoog opgeleide burger wil zelf
meebeslissen; de lager opgeleide is deze behoefte veel minder. Op de keeper
beschouwd lijkt het erop dat voor een groot deel van de burgers het bestaande
systeem van de representatieve democratie niet meer voldoet. Om hiervoor een
oplossing te vinden is lastig, als het al moet.
Cursussen en politieke cafés kunnen sluimerende
belangstelling aanwakkeren, maar zijn niet de oplossing van het probleem. De
oplossing moet in eerste instantie bij de politieke partijen zelf gezocht
worden. Het
rekruteringsbeleid van politieke partijen zal op de schop moeten. Niet meer van
hetzelfde, maar meer van het andere. Partijen moeten zoeken naar mensen buiten
de eigen beperkte kring en zich buiten de standaardkring begeven. Met nog een
jaar te gaan tot de gemeenteraadsverkiezingen een mooie uitdagende klus voor de
lokale partijbesturen. Slagen ze, dan draagt dat bij aan een herkenbare
gemeenteraad.
