De beerput geopend

Het rapport van de onderzoekscommissie naar de onveilige en intimiderende werkomgeving in Laarbeek heeft de gemoederen deze week danig bezig gehouden. Terecht. Het rapport is als een bom ingeslagen en is voor veel velen  in en buiten de Laarbeekse politieke wereld een eye opener. Laarbeek heeft zijn onschuld verloren. Het rapport ontraffelt ragfijn en genadeloos een voor onmogelijk gehouden  sinister machtsspel achter de coulissen en binnen de muren van het college.

Het stinkt van alle kanten.

Het is voor Laarbeek een ontluisterend rapport geworden. Het schijnbaar zo vredige Laarbeek was een illusie,  een zorgvuldig geconstrueerd kunstmatige wereld; achter de schone schijn ging een heel andere wereld schuil, waarin vileine spelletjes gespeeld werden.

Het rapport spaart niemand: burgemeester Ubachs niet die onvergeeflijke fouten maakte; wethouder Theodoor Biemans niet die uit gekwetste trots wraak probeerde te nemen; wethouder Hans Vereijken niet die het allemaal toeliet en de wethouders Briels en van Zeeland niet,die op cruciale momenten de andere kant opkeken. Evenmin de gemeentesecretaris ,die met de burgemeester niet door één deur kon; de raad van Laarbeek niet die het voorstel van de overgrote meerderheid van de fractievoorzitters uiteindelijk niet volgde; twee fractievoorzitters niet die op een cruciaal moment anders stemden dan verwacht mocht worden. Zo ongeveer iedereen ligt onder vuur. Het rapport geeft een reëel beeld van de situatie in Laarbeek. Enkele kleine foutjes in het rapport veranderen het algemene beeld niet.

Het is natuurlijk erg verleidelijk om de focus op de bestuurders en hun doen en laten te richten. Het zijn echter niet meer dan de begeleidende randverschijnselen. De focus moet allereerst gericht zijn op de hoofdzaak. Het rapport heeft dit helder en duidelijk benoemd: de bestuurscultuur in Laarbeek heeft dit allemaal mogelijk gemaakt. Deze zal dus moeten veranderen. Als dit voor iedereen helder is en een oplossing voorhanden is, komt pas het moment voor het trekken van de persoonlijke consequenties. Iedere betrokkene moet zich dan de vraag stellen: kan ik in de gegeven omstandigheden nog verder?

Starten met het aanpakken van de boosdoeners is de verkeerde weg. Eerst zullen vragen naar tevredenheid beantwoord moeten  worden als: hoe was dit mogelijk? Hoe heeft dit kunnen gebeuren en waarom is het niet bespreekbaar gemaakt?  De gesloten en top down bestuurscultuur zal omgebouwd  moeten worden naar  een open en transparante cultuur met daadwerkelijke betrokkenheid en bestuurlijke participatie van de burgers van Laarbeek worden. Dit vergt tijd, consequent handelen en volhardendheid. Dit gaat kruim kosten.

Er ligt voor de raad dus nog een hele weg om te gaan. De raad heeft afgesproken in het openbaar geen reactie te geven op het rapport en eerst het gesprek met de Commissaris van Koning af te wachten. Dit strookt natuurlijk niet met de noodzaak tot  openheid. Wel heeft de raad een persverklaring uitgegeven. Aanstaande donderdag zal de raad zich in het openbaar uitspreken over het rapport. De Commissaris Van de Koning heeft hier vrijdag j.l. met even zoveel woorden op aangedrongen. Het gaat immers om meer dan integriteit. Het gaat om de bestuurscultuur van Laarbeek .

Voor de begeleiding van dit proces moet een deskundige van buiten aangetrokken worden, die over bewezen capaciteiten beschikt. Het moet iemand met natuurlijk overwicht en gezag zijn. Er moet immers nogal wat op de schop. Zonder een deskundige project manager van buiten die vaker met dit bijltje gehakt heeft, zal dit niet kunnen. Dat dit een paar centen gaat kosten, moge duidelijk en moet op de koop toe worden genomen. Het is meer dan de moeite waard en eigenlijk pure noodzaak voor het voortbestaan van Laarbeek. Zonder een totaal nieuwe start kan Laarbeek niet verder.

Pas als iedereen doordrongen  is van de noodzaak tot verandering, kan het noodzakelijke zuiveringsproces met succes worden afgerond. De raad moet deze verantwoordelijkheid in eensgezindheid en zonder gekissebis op zich nemen. De uitkomst zal bepalend zijn voor het voortbestaan en de toekomst van Laarbeek. Het wordt de grootste test waarvoor Laarbeek komt te staan. De door de raad uitgegeven persverklaring van vrijdag j.l. ademt m.i. nog te veel een te timide  grondhouding. De raad moet juist nu het initiatief nemen en de lijnen uitzetten. De raad moet nu bestuurskracht tonen en schoon schip maken; het college moet nu deemoedig zwijgen.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

PNL bouwt de verdediging op

De eerste reacties van PNL zijn niet hoopgevend. Je ziet PNL langzaam maar zeker een bepaalde verdedigingslinie opbouwen. Afgelopen maandag  werd meteen de verdediging ingezet. De voorzitter van de partij, Wouter Vermeulen, bagatelliseerde  in het ED  de beschuldigingen van de onderzoekscommissie  aan het adres van de kopstukken van PNL. “ Veel suggesties maar geen harde feiten ” verklaarde hij n.a.v. het rapport. Een veeg teken dat de partijvoorzitter klaarblijkelijk niet inziet dat er in PNL een grote schoonmaak moet plaatsvinden om de betrouwbaarheid van de partij te herstellen.

Een ander prominente sympathisant van de partij, weerman Johan Verschuuren, legt de bal neer bij burgemeester Ubachts .” PNL heeft misschien een paar foutjes gemaakt, maar dat krijg je bij een grote partij. De hoofdzaak is de burgemeester. Die ging op eigen houtje onderzoek doen ” Ook bij hem helemaal geen aanzet tot een begin van zelfonderzoek binnen de eigen geledingen. 

Het is natuurlijk de eigen zaak van PNL hoe zij met het rapport wil omgaan. PNL kan het rapport niet negeren en doen alsof er niets aan de hand is. Er moeten toch ook binnen PNL redelijke personen zijn die zich achter de oren zullen krabben en zich af zullen vragen of er niet iets in PNL zal moeten veranderen, wil de partij geloofwaardig blijven.

Ik heb vertrouwen in PNL-raadsleden als Brouwers, van Dijk en Straatman: zij hebben voldoende onafhankelijkheid van geest om dit binnen de partij bespreekbaar te maken en de hoogst noodzakelijke zuivering door de voeren.

Ik ben benieuwd naar de koers die zij kiezen.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

Hoe nu verder in Laarbeek?

Op Biemans stond de afgelopen jaren geen rem. Noch zijn collega-wethouder Vereijken noch de andere wethouders konden of wilden hem  corrigeren. Ook zijn partij niet. Hij kon ongestoord zijn gang gaan. Een beetje onconventioneel dat wel,zei wethouder Vereijken eens. Maar wel effectief, voegde hij er aan toe. Nu weten we uit het onderzoeksrapport waar dit alles toe geleid heeft. In handen van PNL werd de rechtvaardige gemeente Laarbeek een illusie. Elementaire fatsoensnormen werden met voeten getreden; tegenwerking werd niet geduld. Cliëntelisme voerde de hoofdtoon met daarbij de eigen familie eerst. Ongegeneerd ging Biemans te werk. Voor de rest deed de applausmachine van PNL haar werk. Nummer twee van de partij zette alles naar zijn hand. Morele scrupules kende hij niet. Binnen de beslotenheid van het college kon hij nagenoeg ongestoord opereren.

Zijn werkwijzen en methodieken zijn te laat herkend. Burgemeester Ubachs voelde het redelijk goed aan, maar was door affaires te vleugellam om krachtig door te kunnen grijpen. Hij durfde de praktijk niet meer aan de orde te stellen in de gremia buiten het college, waar deze zaken besproken hadden moeten worden. Ondertussen werd naar buiten de schijn van eensgezindheid en collegialiteit op ge houden. De beerput werd vakkundig afgedekt. Het volledige vorige college deed hieraan mee.

Moet ook niet de Laarbeekse gemeenteraad de hand in eigen boezem steken? Ook de raad heeft immers alles laten passeren en niet ingegrepen. De raad is pas in juni 2014 geïnformeerd. Dit is gebeurd in een besloten bijeenkomst zonder de burgemeester. Op verzoek van de fractievoorzitters heb ik tijdens die vergadering de raadsleden op de hoogte gebracht van wat er speelde en gepoogd een aanvaardbare oplossing te vinden. Dit werd echter geblokkeerd door de indiening van de motie van wantrouwen door PNL.

Voor juni 2014  was de raad niet op de hoogte van wat er achter de schermen zich afspeelde. Op een aantal momenten is het seniorenconvent, bestaande uit de burgemeester en de fractievoorzitters, een aantal malen heel terughoudend geïnformeerd. Het seniorenconvent heeft dit niet gedeeld met de raad. Dit is een fout geweest. Pas toen het  echt begon te nauwen in 2014 viel het besluit de raad te informeren. Uiteindelijk heeft de raad in meerderheid ingestemd met de motie van wantrouwen. Dankzij de raad triomfeerde PNL. Voor mij nog steeds onbegrijpelijk.

Uit het geheel wordt duidelijk dat de raad veel sterker op haar strepen moet gaan staan. Zij moet van het college volledige openheid en transparantie eisen. De praktijk van raadsinformatiebrieven die via extranet alleen bekend worden gemaakt aan raadsleden, moet nodig gewijzigd worden. Zij moeten openbaar  zijn en voor ieder toegankelijk. Besloten overleggen moeten tot een minimum beperkt worden en alleen in zeer uitzonderlijke gevallen belegd te worden. Ook de uitkomsten hiervan moeten bekend gemaakt worden.

Integriteit in alle omstandigheden moet het uitgangspunt zijn. Niet alleen met woorden , maar ook en vooral met daden. Ook moet men te allen tijde alert zijn op eventuele schijnbare belangenverstrengeling .Langs alle besluiten moet een integriteitmonitor gelegd worden.  

En verder moet de bestuurscultuur danig  op de schop. Het college moet uit de ivoren toren komen, luisteren naar de opvattingen die leven binnen de gemeenschap en de dialoog met de bevolking aangaan. De insteek van het ambtelijke apparaat moet zijn dit mogelijk te maken. Dus ook hier moet danig gereorganiseerd worden.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

Gemeentelijke financiën

Iedereen weet dat ik geen grote fan van minister Plasterk ben. Ik zie in hem meer de minister van feesten en partijen dan de gedreven en vaardige bewindsman. Vorige week heeft hij een nieuw geestesproduct van zijn hand naar de Kamer gestuurd. Wederom over de verbouwing van het Huis van  Thorbecke. Op zich is het een goed stuk, maar ook weer typisch Plasterkiaans: een heldere analyse,maar weinig doortastend.De gemeenten krijgen steeds meer taken, dus moeten ze ook meer belasting kunnen innen, vindt Plasterk. Een verruiming van het lokale belastinggebied past bij de verruiming van het gemeentelijke takenpakket.

Na de langdurige zorg, de jeugdzorg en een deel van de sociale zekerheid vindt het kabinet de tijd ook rijp om meer belastingheffing over te dragen aan gemeenten. Minister Plasterk doet dit voorstel vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. Uitbreiding van het gemeentelijk belastinggebied is al langer een wens van gemeenten.

Plasterk heeft nog geen uitgewerkt plan voor die nieuwe lokale belastingen, het gaat hem om het uitgangspunt: nu gemeenten steeds meer taken en verantwoordelijkheden krijgen, past het daarbij om ze ook meer grip te geven op hun eigen inkomsten. Nu zijn de gemeenten nog in hoge mate afhankelijk van het geld dat zij overgemaakt krijgen van het kabinet.

De bewindsman ziet lokale belastingheffing als een van de mogelijkheden om de betrokkenheid van de burger bij de lokale politiek te vergroten. Hij beklemtoont dat het wel alleen kan in de context van een groter pakket van belastingherziening, want de belastingdruk als geheel mag voor de burger niet toenemen.

Opnieuw is Denemarken het voorbeeld voor deze minister. Tijdens werkbezoeken hoort Plasterk vaak dat rigide regelgeving burgers in de weg zit. Hij is daarom gecharmeerd van een voorbeeld uit Denemarken, waar met een zogenoemde Experimentenwet een beperkt aantal gemeenten tijdelijk wetten mag uitschakelen. De minister kondigt aan dat ook in Nederland enkele gemeenten mogen experimenteren met het flexibeler toepassen van bestaande wet- en regelgeving, zoals de Gemeentewet.'In Denemarken hebben ze dat driehonderd keer gedaan de afgelopen vijf jaar, een wet tijdelijk tussen haken zetten. Dan zie je ook weer aardige bijeffecten, bijvoorbeeld dat het niet de wet was die iets tegenhield maar de eigen gemeentelijke regelgeving.'

Toeval of niet, vorige week berekende Coelo dat de Nederlandse gemeenten bij ongewijzigd beleid tonnen tekort komen. Het beleid moet dus op de schop. Geen wonder dat de voorzitter van de VNG enthousiast reageerde op de brief van Plasterk. Ik ben benieuwd naar de reactie van Laarbeek.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

Het onderzoeksrapport Laarbeek :een ontluisterend relaas

Afgelopen vrijdag heeft de onderzoekscommissie Laarbeek haar rapport gepubliceerd. Het is een lijvig rapport geworden van maar liefst 82 blz. inclusief de bijlagen. Uit het rapport blijkt dat de commissie zich zeer nauwgezet heeft gekweten van de haar opgedragen taak. De commissie had een zeer nauw omschreven opdracht gekregen: een onderzoek in te stellen naar de uitspraak van burgemeester Ubachs in de raadsvergadering van 8 oktober 2014 over het bestaan van een onveilige en intimiderende werkomgeving in zijn  gemeente .

De commissie is niet over een nacht ijs gegaan en heeft een grondig onderzoek uitgevoerd. Haar bevindingen heeft ze vastgelegd in het rapport “ Een onveilige en intimiderende werkomgeving?” Het is een vernietigend en ontluisterend relaas geworden voor alle betrokkenen en vooral voor burgemeester Ubachs en de topmannen van PNL. In het bijzonder wethouder Theodoor Biemans. Ook de gemeentesecretaris komt er niet geheel ongeschonden uit.

De commissie concludeert op de onderzoeksvraag dat het voorstelbaar is dat de burgemeester de situatie als onveilig en intimiderend heeft ervaren.  Verder dan “ het is voorstelbaar ” komt de commissie eigenlijk niet. Ook de burgemeester heeft fouten gemaakt, zo oordeelt de commissie. Hij vertoonde riskant en onbegrijpelijk leugenachtig gedrag. Volgens de commissie heeft de burgemeester zich in zijn rol als burgemeester enkele keren heel onverstandig gedragen. Ook heeft hij de nieuwe kans die hem vorig jaar geboden werd onvoldoende vlot aangegrepen.

De zwaarste kritiek in het rapport gaat naar wethouder Theodoor Biemans. Deze PNL wethouder voelde zich gekrenkt door het optreden van Ubachs. Zijn medewethouder van PNL, Hans Vereijken, greep niet in  en liet het gebeuren. De commissie concludeert dat wethouder Verijken in zijn laatste periode als wethouder  niet de bemiddelende en dempende rol vervulde die hij onder eerdere burgemeesters wel vervulde.

Volkomen ontluisterend is het beeld dat de commissie schetst van het optreden van wethouder Biemans. Wat hij uithaalde, kan absoluut niet door de beugel.  Een oud-wethouder die dit over zich uitgestort krijgt, kan niet anders dan als raadslid de eer aan zichzelf houden en zijn raadszetel neer te leggen. De twee andere wethouders van het vorige college, Briels en van Zeeland, blijven nagenoeg geheel buiten beeld. Hun rol blijft onduidelijk.

De commissie heeft haar rapport in een breder perspectief geplaatst  door uitvoerig in te gaan op de recente ontwikkelingen in de positie en de rol van  de burgemeester. Nieuwe ontwikkelingen stellen hoge eisen aan de burgemeester en zijn bestuurlijke vaardigheden. Hij heeft niet alleen te maken met de verbindende rol van burgervaders, maar ook met de grenzen stellende rol van hoeder van  de rechtsstaat. De commissie besluit met de te denkende gevende uitspraak: “ De verwikkelingen rond burgemeester Ubachs in Laarbeek achten wij een illustratie van het feit dat de ‘hybridisering’ van het ambt zo langzamerhand haar grenzen aan het naderen is. De uiteenlopende eisen die aan burgemeesters worden gesteld, zijn in de praktijk lastiger en lastiger te combineren. Diepgaande bezinning op het ambt is daarom aan te bevelen.”

Het vorige college heeft, denk ik,  een onwaarachtige show opgevoerd van eensgezindheid en solidariteit. Doelbewust heeft zij daarmee  de raad een rad voor de ogen gedraaid. Er werd niet voldoende gecommuniceerd naar de  raad en de burgers. Transparantie was zoek. Waar beslotenheid toe kan leiden , maakt dit onderzoek duidelijk.  Het is een voor Laarbeek ontluisterend verhaal geworden.

Het rapport geeft geen antwoord op de vraag of burgemeester Ubachs te handhaven is. Dat was ook niet de onderzoeksopgave.

Het rapport toont aan dat Laarbeek  dringend orde op zaken moet stellen. Integer gedrag en openheid moeten hoog in het vaandel staan. Niet alleen in woord,maar vooral in daad.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

Voorbeschouwingen

Op het eind van het jaar werden we dood gegooid met jaaroverzichten van allerlei soort. Er waren volgens Jos Kessels zefs meer jaaroverzichten dan er dagen van het jaar waren. Dat was een beetje overdreven , maar als opmerking wel treffend.

In het begin van dit nieuwe jaar worden we op dezelfde manier overstelpt met allerlei voorbeschouwingen op wat het nieuwe jaar ons gaat brengen. Ik geloof niet dat we hier veel mee opschieten. Het is allemaal een beetje meer van hetzelfde. In de glazen bol van de toekomst kijken is nu eenmaal voor niemand weggelegd.

Ik ga me er dus ook niet aan wagen. We zullen wel zien wat het nieuwe jaar ons gaat brengen. We kunnen er maar het beste van hopen. En dat doen we dan ook maar. Niet dat we pessimistisch zijn. Dat niet. We kunnen er toch niets aan  veranderen.

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185

Transitie

Het redactionele commentaar in het ED van afgelopen maandag loog er niet om. Onder de kop Slachtoffers van zorg-chaos schreef de krant het volgende:

“ En zo werd het dan begin januari, het moment waarop de langverwachte decentralisatie van de zorg van start ging. Vanaf nu zijn gemeenten verantwoordelijk voor een groot deel van de langdurige zorg en maatschappelijke opvang voor ouderen en kwetsbaren. Dat die decentralisatie onder grote tijdsdruk doorgevoerd wordt, is al langer duidelijk.

De komende weken zal duidelijk worden hoe groot de spaanders zijn. De eerste tekenen zijn onheilspellend: uit een enquête van ouderenorganisatie ANBO, gehouden tussen 18 december en 1 januari, blijkt dat slechts een kwart van de ouderen al een gesprek met de gemeentelijke ambtenaar heeft gehad over zijn zorg. Ergo: driekwart weet nog niet waar hij aan toe is.

Natuurlijk valt bij grote bestuurlijke operaties nooit te voorkomen dat het links en rechts wat schuurt. Maar de gang van zaken rond de decentralisatie van de zorg komt dicht in de buurt van bestuurlijk onfatsoen. Gemeenten hebben nauwelijks tijd gekregen om zich voor te bereiden op hun nieuwe taak, mensen die van de zorg afhankelijk zijn al helemaal niet. Het kabinet – de verantwoordelijkheid voor deze operatie gaat verder dan staatssecretaris Van Rijn en minister Schippers – had tijdig voor uitstel moeten kiezen om te zorgen voor een zorgvuldige invoering. Nu is het kunst- en vliegwerk geworden, waarvan nota bene kwetsbare burgers slachtoffer worden.

 Maar Den Haag wilde het huishoudboekje op orde hebben en had haast om de dure zorgdossiers over de schutting van de gemeenten te gooien.

Oud-wethouder Don van Eindhoven voorspelde al dat er in 2018 een parlementaire enquête komt naar de decentralisatie van de zorg. Daar zou hij best eens gelijk in kunnen hebben, maar op de hoofdconclusie daaruit valt al een voorschot te nemen: de invoering is overhaast geweest. De komende maanden blijkt hoe groot de schade is. 

De decentralisatie van de zorg riekt naar bestuurlijk onfatsoen ”

Een terecht commentaar vrees ik

Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185