Participatie in allerlei gedaanten
Er is bijna geen gemeente in dit land die niet experimenteert
met het stimuleren van nieuwe vormen van betrokkenheid van gemeente en
bewoners. We zien van alles voorbijkomen:
cocreatie, een wijkbedrijf, veranderlabs, initiatievencafé's,
burgerpanels, een coöperatieve wijkraad etc. Er worden meer én andere mensen
actief in buurt- en stedelijke netwerken.
Maar moet de gemeente nu meer mensen betrekken bij hun
leefomgeving, of moet uiteindelijk de gemeente zelf aan zet zijn? We stellen
meestal de relatie burger-overheid centraal in de participatie-discussie, en
concluderen dan dat daar de beroemde ‘kloof’ zit. Met de beroemde
participatieladder uit proberen we de ‘kloof’ te overbruggen.
Het woord kloof benadrukt een statisch wij & zij,
en laat daardoor weinig ruimte voor jij & ik. Ligt de werkelijke opgave
niet het bruggen bouwen tussen burgers onderling? Want is daar, tussen groepen
burgers, niet langzamerhand de werkelijke kloof ontstaan? We leven allemaal in
onze veilige eigen bubbel, en omringen ons met ‘ons soort mensen’.
Hoogopgeleide en goedverdienende mensen komen weinig meer in contact met mensen
die het minder goed hebben.
Hier is dus een wereld te winnen. We zijn verleerd
werkelijk naar elkaar te luisteren en ons de wereld van anderen te verdiepen.
Dat vraagt om argwaan, competitie en onbegrip achter je te laten, en werkelijk
de dialoog met de ander aan te gaan. Dat brengt ongetwijfeld ongemak en
conflict, maar uiteindelijk ook begrip en nieuwe perspectieven. Veel
vraagstukken waarvoor we naar de overheid kijken, zijn vooral vragen die we als
burgers onderling moeten zien op te lossen. Volksvertegenwoordigers,
bestuurders en ambtenaren kunnen een belangrijke rol spelen in het verbinden
van groepen. Overigens zie ik steeds meer burgerinitiatieven die dat ook
bewerkstelligen en zelfs vaak beter (en leuker, niet onbelangrijk!) dan de
overheid het doet.
We moeten bereiken dat mensen weer met elkaar in
gesprek gaan, in plaats van voortdurend naar de overheid te kijken. Dat vergt
voor de gemeente meedoen in de werkelijkheid van bewoners en dat wat gaande is
in buurten. Midden in de gemeenschap staan, en van daaruit definiëren wat je rol
is en wat nodig en goed is om te doen. En het mensen mogelijk maken samen de
beslissingen over hun leefomgeving te nemen.
