Goed lokaal bestuur bestaat niet!
“ Geen enkele Nederlandse gemeente wordt goed en al helemaal niet perfect bestuurd.” Het is de harde conclusie die Klaas Abma, adjunct-directeur en hoofd Ruimtelijke Ontwikkeling van de gemeente Littenseradiel, in zijn dissertatie “Beoordelen van gemeenten ” trekt. Hij promoveerde hierop afgelopen vrijdag 13 januari 2012 aan de Open Universiteit Heerlen.
'Er zijn altijd wel dingen die gemeenten laten liggen', aldus de promovendus. Abma analyseerde alle gemeenten die de afgelopen jaren bestuurskrachtonderzoeken door adviesbureaus hebben laten uitvoeren. In totaal ging het om 291 rapporten van onderzoeken naar de kwaliteit van 262 gemeenten. Met zo’n bestuurskrachtonderzoek wordt een algemeen beeld op hoofdlijnen geschetst van wat gemeenten van hun taken en opgaven terecht brengen. Abma vergeleek deze onderzoeken met de uitkomsten van burgerpeilingen, waarbij de inwoners ondervraagd werden over de mate van tevredenheid met het functioneren van hun gemeentebestuur en de gemeentelijke organisaties.
Onderzoek naar de tevredenheidsonderzoeken leerde Abma dat inwoners van kleine gemeenten niet anders denken over het gemeentebestuur dan burgers in grote gemeenten. 'Terwijl algemeen wordt aangenomen dat in kleine gemeenten het bestuur meer wordt gewaardeerd door de kleine afstand tussen burgers en bestuur.' Burgers geven in de meeste gevallen tussen een 6 en een 7.
Verbeteringen die gemeenten naar aanleiding van bestuurskrachtonderzoeken aanbrachten, waren volgens Abma vooral operationeel van aard en zaten in de hoek van de dienstverlening (paspoorten, rijbewijzen, vergunningen). 'Gebieden waar gemeenten nu juist goed op scoren, terwijl de problemen juist schuilen in het riskantere strategische functioneren en de rol van burgers', aldus Abma. Een visie op waar de gemeente heen wil, ontbreekt of is vaag. Abma: 'De crux zit in de zwakke kanten, maar men kiest voor de goede en gemakkelijk zaken. Meer van het betere. Niets op tegen, maar het lange termijn denken moet worden ontwikkeld. Gemeenten moeten meer lerend vermogen ontwikkelen.'
Hoewel vooral kleinere gemeenten (met name in Friesland en Zuid-Holland) sinds 2000 bestuurskrachtonderzoeken hebben laten uitvoeren, meent Abma in zijn promotieonderzoek toch dat grotere gemeenten géén grotere bestuurskracht hebben dan kleinere. 'Dat kun je ook afleiden uit de burgerpeilingen, waaraan grote gemeenten hebben deelgenomen. Schaalgrootte zegt niets over de kwaliteit van het bestuur. De stabiliteit van gemeenten neemt weliswaar toe bij gemeentelijk herindeling, maar de kwaliteit van het bestuur niet.’
