Nogmaals de lezing van Putters
Gisteren heb ik verwezen naar een recent rapport van de rekenkamer van Maastricht en de
Kees-Lunshoflezing van Kim Putters, de directeur van het Sociaal en Cultureel
Planbureau. Putters had zijn lezing als
titel meegegeven Maatschappelijke tegenstellingen en het vertrouwen in de democratie. Dit vertrouwen staan duidelijk
onder spanning. Putters gaf er enkele heel saillante voorbeelden van. Op een
paar onderdelen van zijn lezing ga ik hieronder nader in. De gehele lezing is
te lezen op http://www.nieuwspoort.nl/wp-content/uploads/Kees-Lunshoflezing-18-november-2015.pdf
Een
groeiende groep mensen voelt zich volgens Putters steeds minder gehoord in de
politiek en keert zich af. We vieren dit jaar het 200 jarig bestaan van ons
Parlement, maar bij de officiële viering daarvan sprak niemand over die groep.
De Tweede Kamervoorzitter benadrukte in
positieve zin dat de afstand tussen politici en burgers kleiner is dan ooit.
Aangezien het Sociaal en Cultureel Planbureau in diezelfde week een rapport
uitbracht over de groeiende afstand van burgers tot het politieke systeem, riep
dat bij mij natuurlijk vragen op. Wij zien juist een groeiend democratisch
tekort.
De
Nederlandse bevolking is door opleiding, gezondheid en betere technologische
toepassingen tot meer inspraak, informatieverwerking en medezeggenschap in
staat en wordt daar ook toe opgeroepen, maar het politieke systeem beweegt daar
juist vanaf door in de praktijk de zeggenschap niet afdoende bij publieke
voorzieningen te voegen, de inkomsten niet bij de lokale uitgaven te brengen en
de democratische controle niet op de veranderingen aan te passen. Ook de pers
worstelt met zichzelf. Door dit alles wordt de zeggenschap van mensen eerder
verkleind dan vergroot en heeft een kleine politieke en media-elite meer macht
dan noodzakelijk en wenselijk is.
Het SCP volgt al jaren het vertrouwen van
Nederlanders . Steevast ligt het vertrouwen in de Regering en het Parlement het
laagst, zo rond de 40% tot 50%. De media genieten stabiel vertrouwen bij 2 zo’n
60% tot 65% van de bevolking. De grote Nederlandse ondernemingen doen het ook
goed, al is dit vertrouwen met de bonus- en bankendiscussies en buitenlandse
overnames onder druk komen te staan. Rechters, Burgemeesters en de Koning
genieten doorgaans het meeste vertrouwen. Je zou bijna denken dat we de gekozen
burgemeester voorbij zijn, maar dat is een vergissing. Mensen willen hun
bestuurders wel kiezen, maar wantrouwen de politiek eromheen.
Volgens
Putters hebben we actieve lokale rekenkamers nodig die de uitgaven controleren
op doelbereik. Veel gemeenten hebben er in het kader van bezuinigingen een
slaapkamer van gemaakt, maar dat kan echt niet. Er is niet een kleinere maar
betere ambtenarij nodig die kritisch en deskundig is en bovenal in de huid van
burgers kan kruipen. Een overheid die niet oplegt, maar vragen stelt. Daar zijn
die rekenkamers en goed geëquipeerde griffies voor nodig. Menig collegepartij
won de verkiezingen met een pleidooi voor bezuinigingen hierop. Volgens Putters
ze zichzelf en onze democratie in de vingers. En hij citeert tot slot Hermans
Tjeenk Willinks uitspraak uit september 2015: macht zonder voldoende tegenmacht
wordt absolute macht.
