Verbazing
Soms slaat de verbazing toe. Nieuwe onderzoeken openen
een enkele keer onverwachte gezichtspunten en veranderen de kijk op zaken. Niet
alle veranderingen blijken dan verbeteringen te zijn. Soms pakt het ook
averechts uit, hoe goed bedoeld de veranderingen ook zijn. Dit gevoel kreeg ik
opnieuw toen ik het volgende bericht
las. Ik kwam het tegen in verschillende kranten en tijdschriften. Ik citeer uit
het blad Binnenlands Bestuur:“ Een verplichting tot het doen van vrijwilligerswerk, leidt er niet toe dat mensen in de bijstand sneller een baan vinden. Dat concludeert promovendus Thomas Kampen van de Universiteit van Amsterdam. Het tegenovergestelde wordt juist bereikt: bijstandsgerechtigden die vrijwilligerswerk doen, vinden zelden een baan.
Vrijwel alle gemeenten hebben
beleid omtrent het doen van een tegenprestatie voor mensen die in de bijstand
zitten. Soms in de vorm van werk dat ‘anders niet gebeurd zou zijn’, soms in de
vorm van vrijwilligerswerk of mantelzorg. Het idee achter het werk is niet
alleen dat mensen een tegenprestatie leveren, maar ook dat ze actief zijn in de
maatschappij waardoor ze meer kans op een baan zouden hebben.
Niets is minder waar, concludeert
Thomas Kampen in zijn proefschrift. Mensen die vrijwilligerswerk doen gaan zich
hechten aan het werk en aan het maatschappelijk belang ervan. Dat laatste
plaatsen ze boven hun eigen belang, waardoor ze juist minder snel een
‘echte’ baan vinden. Kampen trekt zijn conclusies na interviews met
bijstandsontvangers in vijf gemeenten (Amsterdam, Eindhoven, Leeuwarden,
Nijmegen en Zaandam). Deze gemeenten hebben allemaal actief beleid om Wwb’ers
aan te zetten tot vrijwilligerswerk. Kampen keek daarbij naar hoe
vrijwilligerswerk bijdraagt aan ‘empowerment’ en ‘employability’ oftewel
of het mensen sterker maakt en of ze makkelijker te plaatsen zijn op een
vacature.
Uit de gesprekken bleek dat het
doen van vrijwilligerswerk nieuwe contacten en hoop bracht voor de Wwb’ers.
Maar die hoop nam weer af door gebrek aan perspectief. ‘Op het moment dat de
bijstandsclienten klaar zijn voor een volgende stap, ontbreekt begeleiding en
bemiddeling. Hierdoor slaan ze hun kamp op in de vrijwilligersfunctie en wordt
het vrijwilligerswerk een vluchtheuvel om te ontsnappen aan de arbeidsmarkt',
aldus Kampen.
Volgens het onderzoek vergroten
de positieve aspecten van het vrijwilligerswerk zelfs de afstand tot de
arbeidsmarkt. ‘Dat komt doordat de bijstandsontvangers vaak meer zin of
betekenis toekennen aan hun vrijwilligerswerk dan aan betaald werk. Daarbij
koesteren ze de ontspannen sfeer die naar hun idee in een betaalde baan vaak
ontbreekt, en identificeren ze zich steeds meer met hun status van
vrijwilliger.’ Daarnaast wordt vrijwilligerswerk gezien als mogelijkheid om
terug te betalen voor in het verleden ontvangen hulp.”
Het onderzoek van Van Kampen snijdt hout. Zijn conclusie dat bijstandsontvangers vaak meer zin of betekenis toekennen aan hun vrijwilligerswerk dan aan betaald werk, is opvallend. Of misschien ook niet, als je even doordenkt. Vrijwilligerswerk wordt ervaren als minder vrijblijvend dan een betaalde baan. Ik heb het nog nooit zo bekeken.
Ook strookt het verplichte vrijwilligerswerk volgens van Kampen niet met de eigen kracht en de eigen verantwoordelijkheid waar de overheid met de transitie op in wil zetten. Het overheidsbeleid schiet op dit punt zijn doel voorbij.
Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185
