Hoezo genivelleerd?
Onze
westerse samenlevingen worden bedreigd door een ongelijkheid die we alleen maar
kennen uit 19e eeuwse romans. Vrijwel alle politieke macht en rijkdom raken de
komende jaren in handen van een kleine groep extreem rijken. Het systeem is zo
ingericht dat zij altijd meer zullen vergaren, terwijl de rest verliest. Dat
stelt de Franse econoom Thomas Piketty in zijn boek 'Capital in the 21st
Century' en veroorzaakt een wereldwijd debat. Op joop.nl staat een
boekbespreking. Ik ontleen hieraan het volgende:
In een pil
van 700 pagina's presenteert Piketty een diepgravend onderzoek naar de werking
van het kapitalisme door de eeuwen heen. Hij onthult op basis van cijfers dat
ons beeld van de samenleving, waarbij praktisch iedereen gelijke kansen
heeft om rijkdom te vergaren, in werkelijkheid niet - meer - bestaat. Die
progressieve vorm van kapitalisme heeft slechts enige tijd bestaan na
de Tweede Wereldoorlog en alleen omdat het hele systeem vernietigd was.
Volgens Piketty was dat een intermezzo en zijn we in de jaren tachtig een
weg in geslagen die leidt tot een klassieke kapitalistische maatschappij
met juist extreme ongelijkheid.
De rijken
van deze eeuw hebben hun rijkdom niet zelf vergaard maar geërfd. En door het
systeem zullen zij de enigen zijn die nog meer rijkdom vergaren.
'Erfelijk kapitalisme' noemt Piketty het. En dat leidt tot een
ongelijkheid in de samenleving die zijn weerga niet kent omdat
privé-kapitaal veel sneller groeit dan de economie. Daardoor nemen de mensen
met het meeste geld, de top 1 procent, een steeds groter deel van de nationale
rijkdom tot zich en blijft er steeds minder over voor de rest.
Het deel van
het nationaal inkomen dat verdiend wordt met arbeid slinkt, terwijl dat wat
gegenereerd wordt met kapitaal groeit en in handen van steeds minder mensen
komt. Die kleine groep is daardoor min of meer in staat het politieke systeem
te kopen. Daarmee bedreigt het nieuwe kapitalisme ook de democratie. Volgens
Piketty heeft een groot deel van de bevolking geen flauw benul hoe
rijk de bovenlaag werkelijk is en evenmin hoe groot de invloed van die rijkdom
is.
Piketty
benadrukt dat het een situatie is waar we ons niet bij neer hoeven leggen.
Dat ongelijkheid goed zou zijn voor de economie is een fabeltje, de economie
groeide harder toen er sprake was van minder ongelijkheid dan nu. De
ongelijkheid werd indertijd tegengegaan omdat mensen dat wilden en de
politiek er toe dwongen. Dat kan weer gebeuren. Maar dan moeten de burgers zich
wel eerst bewust worden van het probleem.
Trouw
schreef in een
artikel over het boek van Piketty:
Piketty gaat niet apart op Nederland in, maar vorige week kwamen
voor het eerst cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek naar buiten
die er iets over zeggen. Daaruit blijkt iets heel anders dan de communis opinio
dat Nederland een van de gelijkste landen van de wereld zou zijn. Wat de
inkomens betreft mag dat grotendeels kloppen, maar op vermogensongelijkheid
scoort Nederland juist in de top. De rijkste een procent blijkt een kwart van
alle vermogen te bezitten, ruim 270 miljard euro.
Dit laatste is heel verrassend. Het gangbare
beeld van Nederland is anders. De gelijkheid is nog ver weg.
Voor reactie wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 053627185
