10 jaar dualisme.
In maart 2002 is in de nieuwe raden die toen aantraden, het dualisme ingevoerd. Het duale systeem verving het monistische en zette de wethouders op afstand van de raad. Heel veel aandacht in de media ben ik voor dit jubileum niet tegengekomen. Dat zegt op zich natuurlijk al voldoende. Buiten de politiek leeft dit onderwerp in het geheel niet; binnen de politiek zelf eigenlijk ook niet. Het systeem heeft zich in de afgelopen jaren gesetteld. De praktische invulling is heel divers. Op zich is hier niets mee als men het idee heeft dat hiermee het systeem naar behoren functioneert. Dat er in verschillende gemeenten een zekere terugval naar monistische praktijken valt waar te nemen, is niet te ontkennen.
De Staatscommissie Elzinga die aan de wieg stond van d e invoering van het dualisme wilde het primaat van de raad herstellen. Oppermachtige wethouders stuurden het college en de raadmeerderheid aan. De politieke meerderheid controleerde zo zichzelf, de minderheid had weinig in de pap te brokkelen. De Staatscommissie wilde dit doorbreken door een radicale ontvlechting van de posities van de raad en het college. Alleen zo zou het politieke bedrijf weer kunnen gaan bloeien en kon de politieke controle op het bestuur worden hersteld.
De godfather van het Nederlandse dualisme, Douwe Jan Elzinga, is 10 jaar na de invoering redelijk positief gestemd. De raad heeft aan zelfbewustzijn gewonnen door de groter geworden mentale afstand ten opzichte van het college, de komst van nieuwe wettelijke instrumenten en de professionele ondersteuning door een raadsgriffie. Wel ziet Elzinga de laatste tijd de coalitiedwang weer toenemen, mede onder invloed van de moeilijke tijden waarin we nu verkeren. De dualisering is volgens hem zeker nog niet af. Volgens Elzinga zou de raad meer gebruik moeten maken van het enquêterecht. Ook zou het opdrachtgeverschap van de raad bij de rekenkamerfunctie beter geregeld moeten worden.
Hoe staat Laarbeek in het dualisme? Ik denk dat Laarbeek gekozen heeft voor een gematigde vorm. De bestaande vorm van vergaderen met commissie- en raadsvergaderingen hebben we grotendeels in tact gelaten. Een systeem met thematische vergaderingen is niet van de grond gekomen. Vanuit het CDA is daar wel voortdurend op aangedrongen, evenals als op meer debat tussen raadsfracties onderling, het inbrengen van eigen agendapunten en een wat bescheidener rol van wethouders. Echt gelukt is dit niet. In dit opzicht blijkt de Laarbeekse politiek nog steeds redelijk conservatief te zijn.
Het zelfbewustzijn van de raad wordt de laatste tijd sterk aangetast door de grote invloed van Den Haag op de gemeentelijke politiek. De raad wordt steeds meer gedegradeerd tot uitvoerder van Haags beleid. NU al wordt 80% van gemeentegeld uitgegeven aan het uitvoeren van rijkstaken. Het raadswerk is al voor 80% beheer zonder reële lokale zeggenschap. Het politieke debat in gemeenteraden gaat over onderschikte zaken en niet over de grote nieuwe welzijntaken.”De decentralisatie van rijkstaken naar de gemeente is de grootste bedreiging van de gemeentelijke democratie ” schreef Marc Chavannes afgelopen zaterdag in de NRC. Ik moet hem gelijk geven.
Voor reactie mail naar wphvanosch@onsbrabantnet.nl of bel 0653627185
